گیاهپزشکی چیست؟
دانش گياه‌پزشکي به جاي معالجه انسان به حفظ و معالجه گياهان اعم از گياهان زراعي، زينتي و درختان ميوه مي‌پردازد و آنچه که گياه را رنج مي‌دهد و به سلامت آن صدمه مي‌زند، مطالعه و بررسي مي‌کند؛ يعني‌دانشجوي اين گرايش با آفاتي که در مزرعه‌ها، انبارها، سيلوها و کشتي‌ها به بخش‌هاي مختلف گياه صدمه مي‌زند از قبيل حشرات، جوندگان و علف‌هاي هرز يا بيماريهاي گياهي مانند قارچ‌ها، ويروس‌ها و باکتري‌ها آشنا مي‌شود و نحوه سمپاشي را در مراحل مختلف رشد و نگهداري از گياه و نحوه ضد عفوني انبارها را فرا مي‌گيرد. البته بايد توجه داشت که آنچه به گياه صدمه مي‌زند تنها بيماري نيست بلکه سرمازدگي، گرمازدگي و حتي کمبود مواد غذايي در خاک نيز گياه را رنج مي‌دهد و جزو ضايعات گياهي محسوب مي‌شود. از همين رو دانشجوي گياه پزشکي بايد موارد فوق را بشناسد و نحوه جلوگيري از اين آسيب‌ها را بياموزد.
-تعريف و هدف
در دوره کارشناسي مهندسي کشاورزي، عنوان گياه پزشکي به رشته اي اطلاق مي شود که در آن علوم و فن آوري در زمينه هاي شناخت آفات و عوامل بيماري زاي گياهي و اصول و روشهاي مبارزه با اين عوامل مورد بررسي قرار مي گيرد.
هدف از ايجاد اين رشته، تربيت کارشناساني است که علاوه بر داشتن معلومات علمي و فني کشاورزي عمومي، در زمينه گياه پزشکي، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بيماري زاي گياهي را در حد کارشناسي به صورت نظري و عملي بياموزند و با فنون و روشهاي مختلف حفظ محصولات کشاورزي، همچنين مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي نيز به صورت علمي و کاربردي آشنايي کافي پيدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستانهاي کشاورزي، کارشناس اجرايي تحقيقات در مراکز پژوهشي کشاورزي و مدير و مجري امور حفاظت گياهان در موسسه هاي دولتي و خصوصي بخش کشاورزي خدمات شايسته اي را ارائه دهند. بر اساس آيين نامه آموزشي دوره کارشناسي، طول دوره کارشناسي گياه پزشکي چهار سال است و دانشجويان به طور متوسط اين دوره را در همين مدت طي مي کنند. حداکثر طول زمان تحصيل مجاز در اين دوره 6 سال و هر سال تحصيلي شامل دو نيم سال است. هر نيم سال تحصيلي شامل16 هفته کامل آموزشي است. نظام آموزشي اين دوره به صورت واحدي است و براي هر واحد درس نظري در هر نيمسال 16 ساعت آموزش کلاسي منظور مي شود
- تواناييهاي لازم
تواناييهاي لازم براي داوطلبان اين رشته و براي ادامه تحصيل در رشته گياه پزشکي- با توجه به ماهيت درسهايي که در اين دوره تدريس مي گردد- داوطلب بايد علاقه مند به علوم زيست شناسي بويژه علوم مربوط به گياه شناسي و کشاورزي باشد و با توجه به اين که اغلب درسها داراي کار عملي در آزمايشگاه و يا در مزرعه است بنابراين داوطلب بايد به کار در آزمايشگاه و مزرعه علاقه داشته باشد، همچنين در زمينه درسهايي مثل زيست شناسي و شيمي از دانش و اطلاعات لازم برخوردار باشد؛ بعلاوه توان جسمي براي کار در مزرعه و آزمايشگاه را داشته باشد.
گياه پزشک ايراني بايد از يک سو با گونه‌هاي گياهي و جانوري طبيعي ايران آشنا باشد و از سوي ديگر با موجودات زنده (آفات، بيماري‌ها و علف‌هاي هرز قرنطينه‌اي) که دائم از مبادي ورودي رسمي يا از مرزهاي طولاني کشور به صورت غيرقانوني وارد مي‌شوند، آشنا بوده و با آنها مبارزه کند. در واقع مهندس گياه‌پزشکي کاري دشوار، پيچيده و پر مسؤوليت را بر عهده دارد و بايد از بيوشيمي، بيولوژي و آمار، اطلاعات وسيع و گسترده‌اي داشته باشد.همچنين گياه‌پزشکي نياز به حافظه قوي دارد چون دانشجو بايد اسامي لاتين حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد و بالاخره دانشجوي اين گرايش بايد به کشاورزي و بخصوص حشره‌شناسي علاقه‌مند باشد. زيرا بخش عمده‌اي از دروس اين گرايش شامل آفات گياهي مي‌شود و در اين درس حشرات مضر براي آفات و بيولوژي آنها آموزش داده مي‌شود.
- دروس تخصصي گياه پزشکي
حشره‌شناسي ، قارچ‌شناسي، آفات مهم گياهان زراعي ، بيماريهاي مهم گياهان زراعي، آفات مهم درختان ميوه، بيماريهاي مهم درختان ميوه، آفات و بيماريهاي مهم گياهان زينتي، جاليزي و سبزي‌ها، اصول مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي، سم‌شناسي، تکنولوژي مبارزه شيميايي، علف‌هاي هرز و کنترل آنها، آفات انباري، کارآموزي.
تواناييهاي فارغ التحصيلان
فارغ التحصيلان اين دوره مي توانند به عنوان کارشناس اجرايي يا تحقيقاتي در موسسه هاي مختلف دولتي و خصوصي بخش کشاورزي ايفاي وظيفه کنند، همچنين با توجه به دوره هاي کارشناسي ارشد حشره شناسي و بيماريهاي گياهي و همچنين دوره دکتراي گياه پزشکي، مي توانند در صورت داشتن شرايط لازم تا کسب آخرين مدارج تحصيلي در داخل کشور ادامه تحصيل دهند تا بتوانند مسووليتهاي بالاتر و مهمتر علمي، پژوهشي و اجرايي را بر عهده گيرند؛ همچنين پس از اتمام دوره دکتراي تخصصي امکان همکاري در دانشگاهها و ساير مراکز علمي و پژوهشي به عنوان عضو هيأت علمي برايشان فراهم مي گردد.
متصدیان این شغل تحت نظارت کلی عهده دار مطالعه و بررسی و یا سرپرستی فعالیتهای مربوط به حفظ نباتات از قبیل تشخیص آفات و امراض و انگل های نباتی و دفع یا درمان آنها و پیش بینی و تجهیز سموم مناسب جهت جلوگیری از بروز آفات احتمالی و یا اجرای مقررات قرنطینه داخلی و خارجی می باشند.
- نمونه وظایف
۱- بازرسی مستمر از مزارع و باغات حوزه محوله و کسب اطلاع از بروز یا شیوع آفات و انگل ها و امراض نباتی و تهیه گزارش لازم.
۲- جمع آوری اطلاعات مربوط به آفات، انگل ها یا امراض نباتی و انجام بررسی های مقدماتی و تهیه گزارش بمنظور تدوین دستورالعمل های فنی و اجرای برنامه های مبارزه با آفات و انگل ها و امراض نباتی و همچنین اجرای مقررات قرنطبنه داخلی و خارجی بمنظور جلوگیری از حمل و نقل محصولات کشاورزی آلوده و مریض به سایر نقاط کشور و بالعکس.
۳-تهیه دستورالعمل جهت راهنمایی دسته های سمپاش آفات و تقسیم کار و وسایل لازم بین آنان.
۴- تعیین حدود مناطق آلوده به آفت و محل مبارزه و مشخص کردن مناطق آلوده و بررسی و تهیه گزارش از اقدامات انجام شده و تشخیص میزان خسارت وارده.
۵- تاسیس ایستگاههای مراقبت و مبارزه با آفات و انگلها و امراض نباتی در مناطق آلوده و تهیه برنامه های لازم.
۶- ایجاد پستهای قرنطبنه و صدور پروانه ورود برای محصولات کشاورزی با رعایت مقررات قرنطینه خارجی و نیز نظارت بر امر ترخیص محصولاتی که از خارج کشور وارد می شوند.
-موقعيت شغلي در ايران
شايد برخي از کشاورزان تصور کنند که اطلاعات لازم را درباره آب و خاک دارند اما هر کشاورزي مي‌داند که براي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي بايد به يک متخصص مراجعه کند تا نوع سم و نحوه استفاده از آن را فرا گيرد. به عبارت ديگر کشور به فارغ‌التحصيل علاقه‌مند و تواناي گياه‌پزشکي نياز مبرمي دارد. وزارت کشاورزي، شهرداري‌ها و کلنيک‌هاي گل و گياه نيز از مراکز جذب فارغ‌التحصيلان اين گرايش هستند.از سوي ديگر در حال حاضر مهندسين کشاورزي مي‌توانند با استفاده از طرح اشتغال‌زايي جهاد کشاورزي، از اين وزارتخانه وام گرفته و گلخانه يا باغ ميوه ايجاد کنند.قابل ذکر است که موقعيت فارغ‌التحصيلان اين گرايش در شهرستان‌ها بهتر است زيرا مي‌توانند در سازمان تحقيقات کشاورزي شهر خود فعاليت نمايند.
با توجه به اهميت محوري بخش کشاورزي در امر تغذيه و اقتصاد کشور و از آن جا که رسيدن به خودکفايي و استقلال اقتصادي در اين عرصه، تضمين کننده استقلال سياسي ما نيز خواهد بود. هر گونه تلاش براي افزايش توليدات کشاورزي، بسيار ارزشمند و حياتي است. يکي از راههاي افزايش محصول، جلوگيري از زيانهاي آفات و بيماريهاي مختلف گياهان و فرآورده هاي گياهي است که هر سال، ضرر و زيان قابل توجهي را بر کشور تحميل مي کند. با توجه به دانش و فن آوري روز، لازم است روشهاي علمي جديد، جايگزين شيوه هاي سنتي مبارزه با آفات و بيماريهاي گياهي شود، تا با افزايش سطح توليدات از ورود محصولات کشاورزي خارجي بي نياز شويم .
معبودا میستایمت هرچند نمی توانم در شانت بستایمت ،آنقدر مهربانی که چشم بر تمام گناه بشریتمان می بندی،انقدر مهربانی که هیچ نعمتی را از ما دریغ نمی کنی حتی اگر بشری که خلق کردی غیر تو را پرستش کند ،آنقدر رحمانی که اگر بشرت بخواهد با ندانم کاری بر خود و همنوعانش آسیب برساند در اولین فرصت یاریش میکنی ،آنقدر بخشنده ای که بشرت را در راه به دست آوردن علم به بهترین نحو یاری می کنی . چگونه تورا نپرستم در حالی که تمام هستیم از توست .چگونه شکرت نکنم وقتی همه چیز را بر من تمام کردی حتی دین را.پس معبودا مرا لایق ستایشت بدان و کمکم کن در مسیر زندگی درست قدم بردارم .